Kanał: Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS
„Samoregulacja”, czyli zdolność kontrolowania własnych emocji, myśli czy zachowań, w odniesieniu do dzieci może wydawać się sprzecznością samą w sobie. Zgodnie z definicją, młody człowiek, który posiadł tę umiejętność potrafi zarządzać gniewem oraz smutkiem, kontroluje impulsy i koncentruje się na zadaniach. Osiągnięcie takiego stanu na pewno nie jest łatwe, ale warto wspierać dziecko w tym procesie. Jak wyglądają poszczególne jego etapy? Jak wykorzystać tę wiedzę w domu, a jak w szkole? Jaką rolę w procesie radzenia sobie z emocjami...
Nasze życie zawodowe, edukacja, a nawet relacje (w ogromnej części) przeniosły się do świata cyfrowego. I chociaż po pandemii COVID-19 aktywność zdalna stała się udziałem niemal wszystkich, dzieci i młodzież doświadczają jej w sposób ekstremalny. FOMO (Fear of Missing Out), czyli lęk przed byciem offline, jest wśród nich coraz bardziej powszechny. Czym jest fonoholizm i po czym poznać nałogowe korzystanie ze smartfona? Co mówią badania na temat korzystania przez młodych ludzi z telefonów i mediów społecznościowych? Jaki związek mają...
Myślenie narracyjne porządkuje myśli, ułatwia interpretację zdarzeń, ale także – pomaga zrozumieć perspektywę innych. Nic dziwnego, że proces budowania opowieści wykorzystywany jest w psychologii i wielu innych dziedzinach nauki. Terapeuci sięgają po ten mechanizm, by pomóc pacjentom przepracować doświadczenia i skomplikowane emocje. Także te bolesne, związane ze stratą czy rozstaniem. Czym dokładnie jest myślenie narracyjne? Co sprawia, że mamy skłonność do interpretowania bliskich związków przez pryzmat opowieści? Jakie są konsekwencje...
Okres dojrzewania to rewolucja i jeden z trudniejszych etapów w życiu nastolatka/nastolatki. Z jednej strony, bardzo intensywnie kształtuje się wtedy postrzeganie, uważność, pamięć, myślenie i wyobraźnia, z drugiej – następuje gwałtowne przejście ze świata dzieciństwa w świat dorosłości. Wielu młodych ludzi nie radzi sobie z tą zmianą. Nie bez przyczyny to właśnie w tym czasie młodzież jest najbardziej narażona na zaburzenia lękowe, stany depresyjne, przejawy autoagresji czy zaburzenia odżywiania. W jaki sposób wspierać młodych ludzi w fazie...
Relacje z pierwszymi opiekunami (zazwyczaj – rodzicami) mają wpływ na nasze interakcje z innymi ludźmi w dorosłym życiu; mogą je ułatwić lub mocno skomplikować. Jako dzieci wypracowujemy określone strategie radzenia sobie z trudnymi aspektami rzeczywistości. Kłopot w tym, że to, co w dzieciństwie pozwalało nam przetrwać, w dorosłym życiu może okazać się barierą dla tworzenia głębokich, intymnych więzi. Warto wówczas dokonać bezpiecznego „powrotu” do źródeł traumy pod okiem terapeuty. Intensywna Krótkoterminowa Psychoterapia Psychodynamiczna...
Umiejętność skutecznego uczenia się to nie tylko lepsze oceny w szkole. W pewnym sensie, dobre oceny to jedynie „skutek uboczny”. Kluczowym efektem sprawnego przyswajania wiedzy jest rozwój umiejętności poznawczych, wzmocnione poczucie własnej wartości, zdolność zarządzania czasem, samodzielność w działaniu, redukcja stresu i w końcu – szybsze adaptowanie się do nowych okoliczności. Nie ma wątpliwości, że wszystkie te korzyści staną się nieocenione także w dorosłym życiu. Czy jednak dzieci w szkole uczone są metod skutecznego przyswajania...
Bullying , czyli przemoc psychiczna lub fizyczna stosowana przez nastolatków wobec rówieśników to działanie celowe, wymierzone w konkretną osobę i trwające zwykle dłuższy czas. Jego miejscem zazwyczaj jest szkoła. Czasami za opresyjne działania odpowiadają pojedynczy sprawcy, a czasem całe grupy; wtedy przewaga sprawcy nad ofiarą jest oczywista. Jeszcze większe spustoszenie w psychice nastolatka może wywołać cyberbullying, polegający na znęcaniu się nad ofiarą w sieci np. poprzez publikowanie upokarzających zdjęć czy komentarzy. Konsekwencje...
Wyzwania jakie stawia środowisko szkolne bywa źródłem stresu, który w skrajnych przypadkach trwale deformuje psychikę dziecka, utrudniając mu funkcjonowanie w późniejszym życiu. Stres szkolny okazuje się szczególnie dotkliwy dla osób neuroróżnorodnych, czyli takich, u których funkcje mózgu różnią się od wzorców neurotypowych. Mogą to być osoby z zaburzeniem autyzmu, zespołem Aspergera, ADHD, dysleksją, dyspraksją, czy zespołem Tourette'a. Różnice w funkcjonowaniu mózgu przekładają się na różnice w odbieraniu bodźców, przetwarzaniu...
Depresja, stany lękowe czy negatywna samoocena to coraz częstsze konsekwencje rówieśniczej przemocy szkolnej, tak dotkliwej zwłaszcza w czasach cyberbullyingu. Tymczasem zdrowie psychiczne nastolatka to punkt wyjścia do jego prawidłowego rozwoju i późniejszego dobrostanu. Dlatego tak ważne jest zrozumienie tego, co dzieje się w nastoletniej głowie i wypracowanie skutecznych form komunikacji. Co zajmuje nastolatka? Co go niepokoi? Co na ten temat mówi nauka, a dokładniej – psychologia rozwoju? Jak to wygląda z perspektywy rodzica? Czym są...
Obelgi, szyderstwa, poniżające komentarze, wykluczenie z grupy, izolowanie… Przemoc w szkole nie zawsze sprowadza się do agresji fizycznej; tymczasem ciosy zadawane psychice są zdecydowanie trudniejsze do wykrycia, a bywają równie niebezpieczne. Kluczową rolę w walce z bullyingiem (ang. zastraszenie) odgrywają nauczyciele, dlatego tak ważne jest, by odpowiednio przygotować ich do tego zadania, a jednocześnie zauważać i wspierać tych, którzy skutecznie przeciwstawiają się przemocy. Jak rozpoznać pierwsze oznaki konfliktów rówieśniczych,...
Każdy z nas był, jest lub będzie w jakiejś relacji. Zwłaszcza, że termin „relacja” nie jest zarezerwowany wyłącznie dla związków natury romantycznej. W relacje międzyludzkie wchodzimy bezustannie na różnych obszarach życia – w rodzinie, w pracy, w kręgu znajomych. Jedne są inspirujące, inne – potrafią być toksyczne. Dlatego tak ważne jest, by wiedzieć czym jest zdrowa relacja i jak ją budować. Jak wygląda zdrowa relacja z rodzicami, jak z dziećmi, a jak z osobą partnerską? Jak efektywnie komunikować swoje potrzeby i uczucia? Jak...
Od czasu wybuchu wojny w Ukrainie, polski system edukacji mierzy się z niebagatelnym wyzwaniem, jakim było/jest przyjęcie do polskich szkół dzieci z doświadczeniem uchodźstwa. Polska i Ukraina to kraje sąsiadujące, ale czy podobne? Jak w praktyce wygląda proces włączania młodzieży ukraińskiej do polskiego systemu edukacji? Czym jest szok kulturowy i jak wpływa na możliwości uczenia się? Jak zrozumieć emocje i potrzeby dzieci? W jaki sposób należałoby przygotować się do pracy z dzieckiem dwujęzycznym i dwukulturowym? A także – jakie emocje...
Zdrowa relacja partnerska to cel, jaki stawia sobie większość osób świadomie wchodzących w związek. Chcemy czuć się zauważani, wartościowi, doceniani. Często przy tym zapominamy, że druga strona ma podobne oczekiwania. Jak zatem znaleźć złoty środek? Kluczem jest oczywiście dobra komunikacja. Jak wygląda i na czym polega zdrowa relacja partnerska? Z jakimi trudnościami najczęściej mierzą się osoby w związku? Na czym polega zdrowa komunikacja? Jak wyrażać potrzeby oraz ustalać i respektować granice w bliskiej relacji? Jaki wpływ ma...
Czym są granice w kontekście relacji rodzinnych i jak je stawiać? Z takimi pytaniami, w pewnym momencie życia, zmierzy się większość z nas. Nawet jeśli nie stawiamy ich sobie wprost, podświadomie poddajemy się określonym schematom lub odwrotnie – próbujemy je przełamać. Jak wyglądają typowe wzorce zachowań i dynamika w rodzinie? Co oznacza bycie autonomicznym w kontekście relacji rodzinnych? Dlaczego autonomia jest tak ważna dla indywidualnego rozwoju? Jak stawiać własne granice i jak o nie dbać? W jaki sposób mówić „nie", szanując...
Lata edukacji szkolnej to czas, który zostawia w nas ślady na całe życie. Ślady w postaci zdobytej wiedzy, ale czasami także – trudnych doświadczeń, czy wręcz przeżytych traum. Poza funkcją edukacyjną, szkoła stanowi przecież obszar adaptacji społecznej, budowania pierwszych więzi, czy zdobywania akceptacji. Wszystko to ma kluczowy wpływ na kolejne etapy życia młodych ludzi. Nauczycielka i aktywistka edukacyjna Anna Schmidt-Fic podczas swojego wystąpienia w ramach konferencji „Szkoła przetrwania. Jak budować odporność psychiczną w systemie...
Opowiadanie historii (ang. storytelling) jest uniwersalnym zachowaniem dla naszego gatunku. Najstarsze historie mogą mieć od 4 000 aż do 37 000 lat (choć to kontrowersyjne szacunki). Czy nasi przodkowie przekazywali sobie historie jeszcze zanim zaczęli posługiwać się językiem? Opowiadanie historii – na osi czasu, czyli jak rozwijał się storytelling w kontekście ewolucji języka i innych form komunikacji? Jak wypada zestawienie współcześnie opowiadanych historii czy anegdot z ich wcześniejszymi wersjami? W jakiej formie i w jaki sposób mogły...
Tatuaże stały się bardzo popularną formą ekspresji i ozdoby ciała w wielu krajach; od dawna nie są już kojarzone wyłącznie z określoną subkulturą, dzięki czemu straciły negatywne konotacje. Na tatuowanie skóry decyduje się wiele osób bez względu na wiek i płeć, mimo że wiąże się to z bólem i ryzykiem poważnych powikłań zdrowotnych. Czy perspektywa ewolucyjna może nam pomóc zrozumieć, po co niektórzy z nas decydują się na takie modyfikacje ciała? Czy tatuaże zwiększają naszą atrakcyjność? Temat rozwinie dr hab. Andrzej Galbarczyk -...
Powszechnie uważa się, że ludzie mają węch słabszy niż zwierzęta. Od momentu, kiedy człowiek przyjął postawę wyprostowaną, a jego nos oddalił się od ziemi, przyjęto założenie, że węch przestał służyć przetrwaniu, a rola powonienia zmniejszyła się na rzecz wzroku i słuchu. Współczesne badania naukowe przeczą temu założeniu. Czy człowiek posługuje się węchem nie gorzej niż zwierzęta, które uważamy za wybitnie uzdolnione węchowo? Niedawna pandemia COVID-19 milionom ludzi przyniosła chwilową lub trwałą utratę węchu, w związku z czym pojawiło...
Chcemy tego, czy nie – hormony mają ogromny wpływ na jakość naszego życia. To od nich, w dużej mierze, zależy nasze samopoczucie, zdrowie i zachowanie. Relacja ta działa także w odwrotnym kierunku – nasze zachowanie i styl życia mogą wpływać na poziomy hormonalne w naszym organizmie. W jaki sposób zmiany hormonalne w ramach cyklu menstruacyjnego mogą wpływać na zachowanie i preferencje seksualne kobiet? Co mówią badania na temat cech męskich przyciągających kobiety w fazie płodnej? Jak jest to powiązane z aktywnością seksualną kobiet? Czy...
Kto choć raz w życiu usłyszał – weź się w garść i nie użalaj się nad sobą, ten wie, że najczęściej przynosi to odwrotny skutek. Tymczasem Terapia Skoncentrowana na Współczuciu (CFT) opiera się na rozwijaniu cech współczucia w relacji z samym sobą, z innymi osobami i ze światem zewnętrznym. Na czym dokładnie polega taka terapia? Jakie są jej główne założenia? Jakie techniki i metody wykorzystuje? Co na temat skuteczności terapii CFT mówią badania naukowe? Do kogo jest skierowana, a komu raczej nie pomoże? Jak wygląda dostępność psychoterapii...